تاب آوری – بخش سوم: ما و تاب آوری

ما و تاب آوری

• پیش درآمد

برای آنکه بتوانیم مهارتی هایی مانند تاب آوری را در خودمان ایجاد کنیم و یا خودمان را در زمینه آنها ارتقاء دهیم، ابتدا خوب است که بدانیم که اکنون در مورد آن مهارت و یا موضوع در چه وضعی هستیم؟ وضع موجودمان چیست؟ آیا آن مهارت را داریم یا اصلا نداریم؟ و چقدر از آن مهارت را داریم؟ این ارزیابی اولیه نسبت میان ما و آن مهارت را بیان می کند.

این ارزیابی اولیه در سازمان ها و تیم ها نیز ضروری است. اصولا برای انجام بسیاری از فعالیت های سازمانی و یا برنامه ها و پروژه هایی برای ارتقاء سازمان و یا فضای سازمانی، وضع موجود را می سنجند و این کار بسیار درستی است. زیرا اگر ندانیم که در چه جایگاهی قرار داریم و کجا هستیم، نمی توانیم به مقصد بیندیشیم و یا نمی توانیم تشخیص دهیم که برای رسیدن به مقصد از کدام راه باید برویم. پس برای رسیدن به وضع مطلوب، نخست باید بدانیم وضع موجودمان چیست.

در خصوص تاب آوری نیز وضع به همین منوال است. ابتدا باید وضع موجودمان که نسبت فعلی ما و تاب آوری است را مشخص کنیم.

• تاب آوری آموخته می شود

امروزه در علوم رفتاری و یا مهارت هایی مانند تاب آوری، اینگونه گفته می شود که رفتارها و مهارت ها اکتسابی هستند و به صورت ژنتیکی به ارث نمی رسند. یعنی ما از کودکی رفتارها را دیده و آموخته ایم و به روش کنونی مان رفتار می کنیم.

در مورد تاب آوری نیز می توان چنین عقیده ای داشت و آن اینکه تاب آوری ذاتی و یا ژنتیکی نیست، بلکه آموخته می شود و به مرور زمان ایجاد می شود، تقویت می شود و یا ضعیف می شود. گرچه گاهی می توان نشانه هایی را یافت که به ما می گویند برخی ویژگی ها و رفتارها ذاتی است. قطعا جالب و یا هیجان انگیز است که اینگونه فکر کنیم که تاب آوری یک صفت شخصیتی ثابت است و یا مثلا آن را چیزی بدانیم که با آن به دنیا آمده ایم و در ما ذاتی است، اما شک نکنید و مطمئن باشید که تاب آوری یک مهارت و ویژگی قابل دسترسی است و هر کسی می تواند آن را بیاموزد، تقویت کند، توسعه دهد.

همه کسانی که امروز آنها را به عنوان انسان های تاب آور می شناسیم، قطعا تجربه های دشوار، سخت و مهیبی را داشته و گذرانده اند، مهارت ها، تکنیک ها و روش هایی را آموخته و توسعه داده اند که کم کم به آنها  در مواجه شدن با مشکلات و موقعیت های دشوار کمک کرده است و این توانایی را به دست آورده اند که از میان مشکلات و بحران ها راه خود را بیابند و به پیش بروند. این افراد آموخته اند که از احساسات و افکار منفی دور باشند و همواره نگرش مثبت خود را حفظ کنند، حتی در موقعیت های سخت و چالش برانگیز!

تاب آوری یک مهارت و ویژگی قابل دسترسی است

• تاب آوری از خودمان شروع می شود

منشا و سرچشمه تاب آوری کجاست؟ در پاسخ به این سئوال باید خیلی صریح و شفاف بگوییم که: من!! تو!! آری، منشاء اصلی تاب آوری درون ماست. البته سرچشمه های دیگری همچون روابط ما، کار ما و سازمان ما و… هم می توانند باشند. اما آنچه بیشتر از همه اهمیت می یابد « خویشتن ما » است. به جرات می توان گفت در ۹۰ درصد افراد، تاب آوری از خودشان نشات گرفته است.

اگر نگوییم همه، ریشه و منشاء بسیاری از رفتارها و مهارت ها در درون ماست و این اهمیت « درون» و « خویشتن خویش» را بیان می کند. گرچه ممکن است ما بیرون از خود با آن مواجه شویم، اما در نهایت در درون ما جوانه می زند و رشد می کند و عواملی چون ذهن، مثبت گرایی، امید و… که همه عواملی درونی هستند، به این جوانه زدن، رشد کردن و بالیدن کمک می کنند.

بی دلیل نیست که پیشینیان و بزرگان ما همه چیز را در درون انسان می دیدند و راه تعالی و موفقیت را از درون می دانستند.

به این شعر از مولانای بزرگ توجه کنید:

ره آسمان درون است، پر عشق را بجنبان

پر عشق چون قوی شد، غم نردبان نماند

او نیز منشا و نقطه آغاز همه چیز و همه اتفاقات خوب و پرواز انسان به سوی بیکران ها، موفقیت ها، رشد و تعالی را درون انسان و خویشتن خویش می داند، که اگر از نظر درونی قوی باشیم، دیگر دغدغه و نگرانی وجود ندارد و راه هموار می شود. 

• ارزیابی اولیه؛ وضع موجود

گفتیم که قبل از آغاز، باید از وضع موجود خود درباره تاب‌ آوری ارزیابی مناسبی داشته باشیم تا بفهمیم که در حال حاضر چقدر احساس تاب آوری می کنیم. برای این کار سئوالاتی و یا گویه هایی وجود دارد که با خود اظهاری درباره آنها و پاسخ دادن به آنها می توانیم نمره تاب آوری خود را محاسبه کنیم. خودمان با خودمان تنها هستیم و برای اینکه ارزیابی درستی از خودمان داشته و در نهایت مسیر مناسبی را انتخاب کنیم، با شفافیت کامل به آنها پاسخ می دهیم. گویه هایی از قبیل اینکه « من معمولا خوش بین هستم، مشکلات را موقتی می بینم و توقع دارم بر آن ها غلبه کنم»، «من با سطح بالاتری از ابهام و تردید در مورد شرایط، سازگار می شوم»، « سرزنده و شوخ هستم و در موقعیت های دشوار نیز به دنبال شوخی کردن هستم و می توانم به خودم بخندم» ، « من احساس اعتماد به نفس می کنم، از خودم قدردانی می کنم و تصویر ذهنی سالمی دارم از اینکه چه کسی هستم»، «بسیار استوار و محکم هستم و در زمان های سخت سرپا هستم» و…

پرسشنامه ای برای ارزیابی و سنجش تاب آوری توسط نویسندگان کتاب « راهنمای تاب آوری» یعنی جنین والدمن و پاول زد جکسون که پیشگام و متخصص استفاده از تکنیک های مبتنی بر راه حل در انگلستان و جهان هستند و همچنین متخصص در مربیگری، آموزش، مشاوره و کار تیمی و … هستند و دوره های متعددی را در کشورهای مختلف درباره تاب آوری برگزار کرده اند، تهیه شده است که در کتاب قرار است.

این کتاب با ترجمه روان و سلیس دکتر فرشید عبدی، توسط «مرکز دانش مدیریت ارتباط با مشتری(مُدام)» منتشر شده است. برای خرید این کتاب کلیک کنید

کتاب راهنمای تاب آوری

با انجام این ارزیابی و تکمیل این پرسشنامه، امتیاز تاب آوری ما به دست آید. حال اگر این امتیاز عددی بیشتر از ۸۰ است، یعنی ما کاملا تاب آور هستیم و باید به همین منوال ادامه دهیم. اگر عدد امتیاز ما بین ۶۵ و ۸۰ بود، یعنی میزان تاب آوری ما از افراد غیر تاب آور بیشتر است و اگر کمتر از ۶۵ اما بیشتر از ۶۵ (بین ۵۰ و ۶۵) بود، بدان معناست که تا حدی تاب آور هستیم ولی می توانیم بیشتر تاب اور باشیم. امتیاز بین ۴۰ و ۵۰ باشد این معنا را می دهد که ما در حال تلاش برای تاب آور شدن هستیم، و امتیاز کمتر از ۴۰ بیانگر آن است که تاب آور نیستیم و یا کم تاب آور هستیم و قطعا زمان اقدام فوری برای آغاز به ایجاد تاب آوری در ماست.

نکته ای باید به خاطر داشته باشیم این است که این پرسشنامه و خود ارزیابی را انجام نداده ایم که فقط بفهمیم که تا حد تاب آور هستیم. بلکه این اولین گام است و حال که وضع موجودمان را دریافتیم، باید گام های بعدی را برداریم و شروع کنیم به حرکت در مسیر تاب آور شدن و رشد در آن. همیشه برای رشد و پیشرفت، مسیری بی انتها پیش روی ماست. اگر در هر سطحی از تاب آوری هستیم، باید بکوشیم که به مراتب بالاتر برویم و اگر در بالاترین سطح آن بر اساس امتیازمان قرار داریم نیز نباید از دست تلاش برداریم و باید آگاه باشیم که آن را از دست ندهیم و نیز مهارتهای بهتر و بیشتری را در این مسیر کسب کنیم. یادمان باشد که همیشه نیروهای تخریبگر و بازدارنده فعال هستند و غفلت از آنها و بی توجهی به خود می تواند آنها را تقویت کند و به ما صدمه بزنند.

رشد و پیشرفت، مسیری بی انتها دارد

• به سوی تاب آوری

لازم است دوباره به خودمان یادآوری کنیم که همه افراد می توانند تاب آور شوند. زیرا این مفهوم همزاد انسان است و همواره عامل بقا و رشد انسان در میان سختی ها و مشکلات بوده است. پس ما هم می توانیم استحکام روانی و فیزیکی خودمان را با یادگیری و تمرین مفاهیم و اصول آن در این مسیر گام برداریم و موفق شویم. پس ما انتخاب می کنیم که تاب آور باشیم و اصول آن را تا کسب نتیجه مطلوب دنبال می کنیم.

یکی از روش هایی که انسان ها همیشه و در طول تاریخ از آن برای اگاهی و درک بهتر و نیز به دست آوردن راه حل های مناسب از آن استفاده کرده اند، استفاده از تجربه های پیشینیان بوده است. همواره خواندن و مرور موفقیت ها و حتی شکست های افراد موفق که تجربه های خود را ثبت و منتشر کرده اند، برایمان الهام بخش و برانگیزاننده است. قطعا خود ما در طول زندگی مان تجربه های مختلفی از تاب آوری را داشته ایم و در آن موفقیت هایی به دست آورده ایم. در مسیری که به سوی تاب آوری در پیش داریم هم استفاده از تجربه های مثبت گذشته، آگاهی و راه حل هایی را فراهم می آورد که به ما کمک می کند که در موقعیت های مختلف با رخدادها و وقایع روبرو شویم. به این منظور در همین آغاز راه کمی به این تجربه ها فکر کنیم؛ در این سه مرحله با هم همراه باشیم؛

ابتدا،  به زمانی فکر کنیم که به شکل خاصی احساس تاب آوری می کردیم؛ زمانی که به موارد چالش برانگیز، پاسخ مثبتی داده ایم. در آن زمان چه کاری را انجام می دادیم؟ چرا در آن زمان، ما احساس تاب آوری می کردیم؟ چه اتفاقی برایمان افتاده بود که پاسخ تاب آورانه به آن موقعیت چالش برانگیز دادیم؟ آیا کسی در آن موقعیت، تاب آوری شما را فهمید؟

سپس، لیستی از مهارت ها، ویژگی ها و منابعی که باعث تاب آوری ما در آن موقعیت بودند را تهیه کنیم. لازم است کاغذ و مدادی برداریم و فکرمان را رها کنیم و همه آنچه که در این زمینه به ذهنمان می رسد، بدون کم و کاست و یا ارزیابی و خودسانسوری، به صورت شفاف بنویسیم.

حالا، همین طور که به آن زمان می اندیشیم و به مهارت ها و ویژگی ها و منابعی که باعث تاب آوری ما بوده اند فکر می کنیم، به این نیز فکر کنیم که این خود ماییم که قبلا و در چنین موقعیتی تاب آوری داشته ایم و تاب آورانه عمل کرده ایم، پس چگونه ممکن است دوباره از این موارد در زمانی که به آنها نیاز داریم استفاده کنیم تا دوباره تاب آورانه عمل کنیم.

• آنچه در اختیارمان نیست را رها کنیم

بسیاری از ما عادت کرده ایم که انرژی خود را با نگرانی در مورد مسائلی که در موردشان اختیاری و کنترلی نداریم و نمی توانیم روی آنها تاثیری بگذاریم هدر می دهیم و در ذهن خودمان به قول خودمان به آنها « گیر » می دهیم. این « گیر دادن ها» هم انرژی ما را هدر می دهند و هم « گره » ایجاد می کنند و عملا به عاملی برای افزایش اضطراب، ناراحتی و استرس تبدیل می شوند. توصیه استفان کاوی – نویسنده مشهور رهبری و رشد شخصی و نویسنده کتاب مشهور هفت عادت مردمان موثر- توصیه می کند که فقط روی مواردی تمرکز کنیم و خود را با مواردی درگیر کنیم که بر آنها تسلط داریم و در موردشان کاری از دستمان بر می آید. از نظر او هر کدام از ما یک « دایره نگرانی» داریم که شامل همه چیزهایی می شود که باعث نگرانی ما می شوند و سپس یک « دایره نفوذ » داریم که کوچکتر از دایره نگرانی است.

و در داخل دایره بزرگتر نگرانی قرار دارد و شامل مواردی می شود که روی آن ها کنترل داریم و می توانیم بر آنها اثر بگذاریم. مفهوم حرف او این است که انرژیمان را فقط صرف مواردی کنیم که در موردشان می توانیم کاری کنیم! و نه مسائلی که از حوزه اختیار و ید قدرت ما خارج است. با این کار عملا داریم کار زیبای « خانه تکانی » را در ذهن خودمان انجام می دهیم و بسیاری از چیزهایی که فقط فضای ذهنی ما را اشغال و انرژیمان را هدر می دهند را دور می ریزیم. افکار پوسیده، منفی، بی فایده و.. وسایل اضافه ای هستند که فضا و توان ذهن ما را می گیرند و آن را از کارآمدی و عملکرد مناسب دور می کنند. باید از شرّ آنها خلاص شد..

 

غم هر بوده و نا بوده تا چند

حکایت گفتن بیهوده تا چند

البته این کار هم به همین سادگی که بیان می شود نیست، چون ما سالهای سال است که اینگونه عمل کرده ایم و تبدیل به عادتی قوی و محکم در ما شده است و تغییر آن نیاز به تمرین دارد. به جای اینکه به چیزهایی توجه کنیم که نمی توانیم بر روی آن ها تاثیری بگذاریم، به چیزهایی اهمیت دهیم که می توانیم بر آن ها نفوذ داشته باشیم.

وقتی وقت و انرژیمان را بابت صرف مشکلات و نگرانی هایی می کنیم که بر آنها کنترلی نداریم و کاری از دستمان بر نمی آید، عملا منفعل و واکنش گرا عمل کرده ایم و زمانی که وقت و انرژیمان را به چیزهایی که تحت کنترلمان است اختصاص می دهیم، فردی پیش اندیش و عامل  بوده ایم. بیایید پیش اندیش و عامل باشیم.

دایره نفوذ و نگرانی

• هر زمان نو می شود دنیا و ما....

زندگی در جریان است. مانند یک رودخانه، هر لحظه و هر دم حرکت می کند و نمی توان دو بار از آن رد شد! زیرا به طور مداوم و پیوسته جریان دارد و برای بار دوم، آن رودخانه قبلی گذشته است و گویی رودخانه دیگری پیش روی شماست. شاید اگر بهتر و دقیق تر بخواهیم به این ماجرا نگاه کنیم، درست تر آن است که بگوییم از یک رودخانه یک بار هم نمی توان رد شد! زیرا در هر لحظه می گذرد و در هر لحظه تغییر می کند و گذشته است!

این مفهوم پیچیده و عجیب، معنای واقعی زندگی ما و حتی خود ماست. جهان لحظه و لحظه می گذرد و نو می شود و ما نیز باید با او همسو باشیم، و این یعنی نباید در هیچ مرحله ای « گیر » کنیم و باید مانند رود، جاری باشیم. رودها هیچ وقت متوقف نمی شوند و این نیز خود معنایی از « تاب آوری» است.  رودها همیشه جاری هستند؛ یا راهی خواهد بود یا راهی خواهند ساخت!

در مسیر زندگی و کار ما نیز حتما چالش ها و موانعی پیش می آید! نباید از آنها گریخت! باید با آنها مواجه شویم و متعهد به مقابله  با آنها و با آزمایش ها و امتحان هایی شویم که در طول مسیر با آن ها برخورد می کنیم. باید با آنها مواجه شویم، آنها را حل کرده و از سر راه برداریم و به مسیر خود ادامه دهیم؛ مانند رود! اگر در هر یک از این مراحل زمین گیر شویم، کم کم از طراوت و نشاطمان کاسته می شود و رو به افول می رویم و به قول مولانا در « بقا » مانده ایم!

 

هر زمان نو می شود دنیا و ما

بی خبر از نو شدن اندر بقا

باید مانند جهان نو شونده، به پیش رفت و با گذر از هر کدام از این بحران ها و مشکلات و مسائل، و تاب آوری و بازگشت به مسیر و حالت اولیه ، گویی دوباره متولد شده ایم و آدمی دیگر شده ایم! آدمی نو در دنیایی نو.

آدم نو شونده و کمال طلب، پیش اندیش و عامل است! تاثیر گذار است، واقعیت ها را می پذیرد و می کوشد موثر باشد، تاب آور است و به هیچ وجه زیر فشار واقعیت ها له نشود.

پیش اندیش و عامل بودن شامل انجام کاری جدید یا متفاوت است، به عنوان مثال به عهده گرفتن پروژه جدیدی در محل کار و ایجاد فرصتی دیگر برای رشد و پیشرفت. مزیت فرصت های تازه، آن است که از آن ها برای تمرین و افزایش تاب آوری خودمان استفده می کنیم و این یعنی ما موانع را موقتی و گذرا می بینیم.

 

آدم نو شونده و کمال طلب

برای مطالعه بیشتر و بهتر درباره تاب آوری می توانید  کتاب راهنمای تاب آوری ؛ نوشته جنین والدمن و پاول زد جکسون و ترجمه دکتر فرشید عبدی که توسط «مرکز دانش مدیریت ارتباط با مشتری (مدام)» منتشر شده است را مطالعه کنید.

اگر فعلا فرصت مطالعه این مقاله را ندارید می توانید فایل PDF آن را برای مطالعه در زمان دیگری دانلود کنید.

این مقالات را هم حتما بخوانید:

تاب آوری- بخش اول: تاب آوری؛ لازمه زندگی امروز

وقتی برای اولین بار ترجمه کتاب تاب آوری را که قرار بود آن را ویرایش...

تاب آوری- بخش دوم: افراد تاب آور؛ سازمان های تاب آور

امروزه زندگی همه ما و به خصوص کسب و کارهایمان دوره ای سخت و جانکاه...

مهارت‌های ارتباط تلفنی- بخش سوم: کاربر برتر تلفن باشم یا معمولی؟

حالا که دیگر می دانید تلفن و انواع آن جزء جدا نشدنی زندگی امروزه شده...

این محصولات می تواند برای شما مفید باشد:

تخفیف!
-40% تخفیف

کتاب های چاپی، صوتی و الکترونیکی

کتاب راهنمای تاب آوری

۵۵,۰۰۰ تومان۲۳۶,۷۰۰ تومان
تخفیف!
تخفیف!
-40% تخفیف

کتاب های چاپی و الکترونیکی

کتاب راهنمای مدیریت خدمات مشتریان

۶۲,۵۰۰ تومان۱۸۱,۷۰۰ تومان
تخفیف!
-40% تخفیف

کتاب های چاپی، صوتی و الکترونیکی

کتاب راهنمای مهارت های ارتباط تلفنی

۵۰,۰۰۰ تومان۲۳۶,۷۰۰ تومان
5/5 - (1 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کتاب راهنمای

تاب آوری

ترجمه دکتر فرشید عبدی
کد تخفیف 20 درصدی:

resoff​
کد تخفیف را یادداشت کنید.
همین الان میخرم 
close-link

کتاب راهنمای

تاب آوری

ترجمه دکتر فرشید عبدی
کد تخفیف 20 درصدی:

resoff​
کد تخفیف را یادداشت کنید.
همین الان میخرم 
close-link
سوالی دارید؟ با ما صحبت کنید!
مکالمه را شروع کنید
سلام! برای چت در WhatsApp پرسنل پشتیبانی که میخواهید با او صحبت کنید را انتخاب کنید