کتاب راهنمای کاربردی تهیه طرح کسب و کار

چرا خواندن این کتاب را توصیه می کنیم و برای چه کسانی مفید نیست؟ تعداد کتاب های نوشته شده در خصوص کارآفرینی و طرح تجاری کم نیست، اما اکثر این کتاب ها به موضوع خودشناسی و جنبه کاربردی داشتن برای عموم کمتر توجه کرده اند. این کتاب، روشنامه ای است جهت تهیه طرح کسب و کار (تجاری) که به کم سوالات متعددی و آموزش گام به گام، به تدریج ذهنیت خواننده را برای طراحی کسب و کار آماده می کند. این کتاب به هیچ عنوان یک حل المسائل و راهنمای پول درآوردن سریع نیست.

بیان کتاب، بیانی ساده و روشن است، به نحوی که اشخاص ناآشنا با مفاهیم کسب و کار می توانند آن را درک کرده و خود اقدام به تمرین عملی نوشتن طرح تجاری کنند؛ البته خواننده را از حداقل داشتن مفاهیم حسابداری یا مدیریت مالی بی نیاز نمی کند. برای نمونه، آشنایی با مفاهیمی چون ترازنامه و جریان نقدینگی، به عنوان پایه در نظر گرفته شده است، اما در کتاب، سعی شده با بهره گیری از منابع موجود، شرح مختصری از برخی مفاهیم اقتصادی و مالی، آورده شود.

پس از هر قسمت؛ از پرسش نامه هایی معرفی می شود تا خواننده با اندیشیدن و به چالش کشیدن خود برای یافتن پاسخ به عمق مسائل موجود در یک کسب و کار پی ببرد. پاسخ دادن به این پرسش نامه ها برای درک رویکرد طراحی کسب و کار جدید به جد پیشنهاد می شود.

رویکرد استفاده شده به درستی، رویکردی پویاست. به این معنی که نشان می دهد چرا که نویسنده طرح حق ندارد برای نوشتن طرح مسیری خطی را طی کند و پس از آخرین جدول مالی آن را تمام شده پندارد، بلکه باید بارها صاحبان طرح با یکدیگر بحث کرده و بهترین راه را برای طی طریق انتخاب کنند.

منبع اصلی استفاده شده کتاب TENBizPlan, Dynamic Business Planning for Start-ups – 2nd Edition بوده است.

این کتاب نوشته Ron Immink  و Brian O’Kane بوده و در سال 2006 در هندوستان به چاپ رسیده است. اما از سایر منابع به شرحی که در انتهای کتاب آمده است؛ نیز استفاده شده است.

طرح تجاری را می‌توان سندی دانست که در آن یک ایده منسجم و قابل اجرا تشریح و با استفاده از روش‌های معین، سودآوری ایده سنجیده و راهکارهایی برای دستیابی به حداکثر سود ممکن از طریق اجرای آن ایده، کسب شود.

تحقیقات نشان داده‌اند که 50 درصد از کسب و کارهای جدید در نخستین سال فعالیت شکست می‌خورند و 95 درصد در پنج سال آغازین. این تعداد کثیر، به علت مسائلی چون کمبود تجربه، کمبود سرمایه، بدی منطقه جغرافیایی، بی‌کفایتی در کنترل موجودی‌ها، سرمایه‌گذاری‌های بیش از حد در خرید دارایی ثابت، استفاده نادرست از اعتبار و سرمایه و رشد غیر منتظره به ورشکستگی افتاده‌اند. تمامی این موارد، در حقیقت ناشی از رخنه‌های موجود در طرح و نقشه اجرا هستند. این ها معضلاتی هستند که رفع آنها نیازمند یک طرح تجاری است. اهداف اصلی نوشتن یک طرح تجاری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• بنا نهادن پایه‌های موفقیت پروژه
• تعیین اهداف واقعی برای کسب و کار و مشخص کردن هدف‌های میانی و نقشه راه معین برای رسیدن به آن‌ها
• دست‌یابی به معیاری جهت سنجش میزان پیشرفت
• ایجاد راهی برای مرتبط کردن ایده‌ها با محیط بیرون، به ویژه با اشخاصی که در کسب و کار شما سرمایه‌گذاری می‌کنند.

گویش و دقت یک طرح تجاری بستگی به زمینه کسب و کار و کسانی دارد که قرار است از آن بهره جویند. می‌توان طرحی با رعایت استانداردهای یک بانک و با دقت بسیار زیاد و در طی چند ماه یا حتی سال نوشت و یا با صرف یک هفته زمان آن چه را برای پی بردن به ویژگی‌های یک راه موفقیت‌آمیز لازم است، دانسته و تشریح کرد. در رویکرد خودشناسی از یک سری پرسش کلیدی برای نوشتن طرح تجاری استفاده می‌شود:

در استخدام خود بودن کار ساده‌ای نیست. در این زمینه پرسش‌هایی وجود دارند که عموما نادیده گرفته می‌شوند، در حالی که از عمق معنایی زیادی برخوردارند:

آیا می‌توانید بار یک کسب و کار را به دوش بکشید؟ آیا قابلیت تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی را دارید؟ آیا می‌توانید دیگران را به همکاری تشویق و یا آن‌ها را مدیریت کنید؟ آیا می‌توانید از نظر بدنی و ذهنی روزی 12 ساعت و شش روز در هفته کار کنید و فشار روحی ناشی از آن را نیز تحمل نمایید؟ از آن گذشته، یک کارآفرین باید توانایی‌های مشخصی، مانند دانش مدیریتی، حسابداری و حتی تجربه در زمینه کار مورد نظر داشته باشد، آیا از آن برخوردارید؟

اگر بتوان یک بشقاب‌پرنده تولید کرد که ما را در چند ساعت به ماه ببرد، می‌توان بازار خوبی کسب کرد؛ اما آیا واقعا چنین چیزی ممکن است؟ هر چند راه دستیابی به یک ایده خوب برای کسب و کار، در بسیاری اوقات از میان خیال‌پردازی‌ها و آرزوها می‌گذرد، اما سرانجام تمامی ایده‌ها با واقعیت‌های دنیای امروزی صیقل می‌خورند تا میزان انعطاف‌پذیری و سرانجام قابل اجرا بودن آن‌ها معلوم شود.

می‌دانیم که هیچ تاثیری یک سویه نیست. این موضوع هنگام تهیه تمام بخش‌های یک طرح تجاری باید قویا مورد توجه قرار گیرد. همانطور که مرزهای واقعیت امروز ایده ما را محدود می‌کند، تفکرات ما نیز مرزهای امکان‌پذیری در جهان را تغییر خواهد داد. این حقیقت باید به ویژه هنگام ارائه راه‌های بازاریابی و سنجش امکان‌پذیری یک ایده، مورد توجه قرار گیرد.

برخی کارها در بعضی شرایط قانونی نیستند، بنا بر این باید مراقب باشید، چه کاری را در کجا می‌خواهید انجام دهید. همچنین باید پیش از اجرا، تحقیق جامعی برای دستیابی به مجوزهای لازم برای اجرای طرح به عمل آورده باشید.

محدودیت‌های قانونی موضوعات ناخوشایندی نیستند، چون برای یک سرمایه‌گذار و یا کارآفرین، آنچه اهمیت دارد قابل پیش‌بینی بودن آینده بازار است؛ اما اگر کسب و کار شما قرار است در شرایطی که متاثر از چندگانگی سیاست‌های تجاری است و از ثبات اقتصادی برخوردار نیست، قرار گیرد، باید از ریسک‌پذیری بالایی برای اداره آن برخوردار باشید. یک تغییر قانون می‌تواند بسیاری از محاسبات و استراتژی‌های شما در طرح تجاری را بی‌اعتبار کند.

هدف از راه‌اندازی یک کسب و کار تجاری، کسب سود است و هدف از نوشتن طرح تجاری نیز پی بردن به میزان حداکثر سود ممکن. در طی طرح باید پاسخ داده شود که از چه راهی می‌توان به فروش مورد نظر رسید، چطور می‌توان سهم از بازار را افزایش داد و در صورت لزوم چطور می‌توان از بازار طوری خارج شد که بیشترین صرفه اقتصادی ممکن نصیب شرکت شود.

اگر ایده شما «قابل اجرا» تشخیص داده شود، به این معنی است که «منابع» و «روش‌هایی» برای اجرای آن در دسترس است. در طرح تجاری باید این منابع مشخص  و روش‌های به کارگیری آن‌ها در کسب و کار تشریح شود.

پس از تهیه طرح و ارائه راه‌های اجرا، باید میزان سرمایه لازم برای اجرای طرح را بسنجیم. پس از آن باید راه‌های تهیه سرمایه مورد نیاز را با توجه به میزان آن و نوع کسب و کار خود بررسی و در صورت لزوم تعدیلاتی در کسب و کار اعمال کنیم.

یک طرح تجاری ممکن است پس از بررسی‌ها و نقدهای فراوان به بهترین چیزی که می‌تواند باشد نزدیک شود. از این رو نویسندگان طرح باید پس از تهیه، آن را بازبینی کرده و در صورت امکان آن را در اختیار صاحب‌نظران بگذارند. اصلاح یک طرح تجاری می‌تواند آینده یک کسب و کار را تغییر دهد.

اگر تلاش دارید که نویسنده طرح تجاری را موظف به توجیه اقتصادی ایده‌ای بکنید، آنچه در بهترین حالت به دست خواهید آورد، اگر سراسر بی‌اساس نباشد، بر پایه‌های سستی بنا خواهد شد. طرح تجاری برای نشان دادن بهترین راه ممکن جهت دستیابی به سود است، اما نباید فراموش کنیم که گاه ممکن است این بهترین راه نیز برای سودآوری کافی نباشد.

یک طرح تجاری می‌تواند بر اساس پرسش‌های مطرح‌شده در این بخش شکل می‌گیرد. در بخش‌های بعدی، سعی می‌شود راه‌های پاسخ دادن به این پرسش‌ها توصیف شده و با ارائه پرسش‌نامه‌هایی به درک موضوع و باز شدن دید خواننده کمک شود.

در ادامه می توانید صفحاتی از کتاب راهنمای کاربردی تهیه طرح کسب و کار (تجاری): رویکرد خودشناسی را مشاهده کنید.

بر روی تصویر کتاب کلیک کنید.