کتاب اصول مدیریت از زبان بزرگان: از کنفوسیوس تا وارن بافت

مورگن ویتزل، عضو مرکز مطالعات رهبریِ دانشکده کسب‌وکار در دانشگاه اِکسِتِر است. او تا کنون بیش از بیست جلد کتاب تألیف کرده که از آن جمله می‌توان به کتاب‌های پرفروش تاتا: تکامل یک برند سازمانی و کسب‌وکار در چین اشاره کرد. کتاب‌های او تا کنون به یازده زبان ترجمه شده‌اند. مقالات او هم در نشریات مشهوری چون فاینانشیال تایمز، لس آنجلس تایمز، تورنتو گلوب اند میل، اسمارت منیجر، فاینانشیال ورلد و بسیاری دیگر منتشر شده است.

دکتر سهراب خلیلی شورینی،دانش آموخته ی دانشکده نفت آبادان و مرکز مطالعات ایران (ICMS) و دانشگاه آزاد اسلامی است. کار اجرایی را از پالایشگاه نفت آبادان آغاز کرده. در شرکت مشاور انگلیسی کوپرزاندلیبراند و شرکت های تولیدی بخش خصوصی و دولتی ادامه و داده و سپس در سال 1368 به دانشگاه نقل مکان کرده است. ایشان در سه دهه ی گذشته در دانشکده ها و دوره های مختلف مدیریت، مدیریت استراتژیک و چند موضوع دیگر را تدریس نموده و استاد مدعو چند دانشگاه خارجی بوده است. از ایشان تا کنون 40 عنوانیف و ترجمه) منتشر شده است. 

دکتر فرشید عبدی تحصیلات خود را تا مقطع دکترا در رشته های مهندسی صنایع و مدیریت ادامه داده است. در سال 1376 به عضویت هیات علمی دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه آزاد اسلامی تهران جنوب درآمده است. او از سال 1384 به عنوان مشاور مدیریت با شرکت های بخش خصوصی و دولتی همکاری کرده است. در دو دهه ی گذشته در دانشکده و دوره های مختلف به تدریس اصول مدیریت، رفتار سازمانی، تفکر سیستمی و مدیریت ارتباط با مشتری پرداخته است تاسیس دانشکده مهندسی صنایع، انجمن علمی مهندسی صنایع و ریاست دانشکده های مهندسی صنایع و مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، عضویت در هیات مدیره انجمن مهندسی  صنایع ایران و تاسیس مرکز دانش مدیریت ارتباط با مشتری (مُدام) از دیگر سوابق اوست. از ایشان تا کنون 22 کتاب و نزدیک به 100 مقاله منتشر شده است.

« کتاب جدید مورگن ویتزل، چکیده هزاران سال خرد مدیریتی است. نویسنده تقریبا تسلط دانشنامه ای بر رشته مدیریت دارد. این کتاب بسیار خواندنی و مفید است و واقعا به مفاهیم جان بخشیده است. بنابراین، باید جاذبه زیادی برای دانشجویان، استادان و مدیران حرفه ای داشته باشد.»

مالکوم وارنر، پروفسور و استاد بازنشسته کالج ولفسون، دانشکده کسب و کار جاج و دانشگاه کمبریج

« تاریخی مهیج از تفکر علمی، فلسفی و مدیریت که بیست اصل جاودانه ی رفتار انسانی و سازمانی را در خود جای داده است. کمتر نویسنده ای می تواند که این دامنه وسیع و پیچیده از ایده ها را با سبکی جذاب و صریح کنار هم بچیند.»

ریچارد بالدن؛ پروفسور مدیریت و رهبری دانشگاه وست آو انگلند

« این کتاب سرگرم کننده به شما خردی که هزاران سال آزمایش شده را عرضه می کند و آگاهی های حاصل از آن فوراً برای هر کسی که درگیر فعالیت های سازمانی است قابل استفاده است.»

پیتر ال هاول، مدیر عامل بانک بین المللی رابوبانک

« باز هم مورگن ویتزل، یکی از تاریخ نگاران برجسته و جهانی مدیریت، اثری ارزشمند خلق کرده است. او کتاب ارزشمند دیگری را نگاشته است که هم از خواندنش لذت خواهید برد و هم شما را عمیقا به فکر درباره اصول مهم مدیریتی – که هم به وسعت تاریخ قدمت دارند و هم کاملا متناسب با سختی های اقتصاد جهانی امروز ما هستند- فرو خواهد برد. »

کارل مور، دانشیار دانشگاه مک گیل

مدیریت را کار با دیگران و از طریق دیگران برای رسیدن به هدف تعریف کرده‌اند؛ اما چگونه باید مدیریت کرد؟ آیا دانشی وجود دارد که به مدیران کمک کند تا مدیریت بهتری داشته باشند؟ دنیای امروز ما سرشار از پیچیدگی، تضاد، عدم قطعیت و رقابت شده است. مشتریان و تأمین‌کنندگان هم به دلیل چنین دنیایی رفتارهای پیچیده‌ای از خود نشان می‌دهند. کمی نزدیک‌تر برویم در درون سازمان، ساختارهای سنتی مثل وظیفه‌ای و محصولی هم با چالش کارایی مواجه هستند و مدیریت کارکنان هم از بُعد رفتاری و هم بعد تأثیرپذیری فرهنگی مدیران را با دشواری‌های متعددی مواجه کرده‌اند. انفجار اطلاعات و رشد فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی را هم به این دنیای پیچیده اضافه کنید تا متوجه شوید کار مدیران تا چه اندازه دشوار و حساس شده است و همان کار با دیگران و از طریق دیگران از قرنی به قرن دیگر و از دهه‌ای به دهه‌ای دیگر و از سرزمینی به سرزمین دیگر و حتی از سازمانی به سازمانی دیگر چقدر متفاوت و پارادوکسیکال شده است. چه باید کرد؟ آیا باید به روش‌های سعی و خطا و خلق‌الساعه ادامه داد؟ آیا باید فقط دم از ناکارآمدی مدیران زد؟ و تحصیل در رشته‌های مدیریت را بی‌نتیجه و دانش‌آموختگان آن را ناتوان توصیف کرد؟ آیا باید دانش مدیریت را کُلاً کنار گذاشت و طرحی نو در انداخت؟

پاسخ دادن به تمامی این سؤالات در توان این کتاب نیست، اما به جای لعن و نفرین بر تاریکی باید شمعی بر افروخت. باید به اصل برگشت و از اصول، آغاز کرد.

در این کتاب، اصول مدیریت به طرزی بدیع تدوین شده است. کتاب‌های زیادی با نام اصول مدیریت منتشر شده و منتشر خواهد شد، اما این کتاب فقط به چند اصل معروف و چند دانشمند و مدیر مشهور مثل فایول و تیلور و دراکر که همه‌ی ما اهالی این رشته آن‌ها را می‌شناسیم بسنده نکرده و طرحی نو در انداخته است.

مورگن ویتزل، از خِرَد چندین هزار ساله‌ی بشری یاری جسته و اصول و قوانین علمی و فلسفی و مدیریتی را در یک قاب گرد هم آورده است. اصول او تا حد زیادی جهان‌شمول و جاودانه هستند. پیری و زوال در تمام هستی و کیهان وجود دارد و از پیکان زمان و آنتروپی گریزی نیست و ایضاً در سازمان‌ها. تکامل لازمه‌ی بقاست و هر جا ناتوانی در تطبیق‌پذیری و سازگاری با تغییرات رخ دهد، انقراض و فروپاشی روی می‌دهد، از ریزترین میکروارگانیسم‌ها تا تمدن‌های عظیم و نمونه‌های سازمانی آن را هم فراوان دیده‌ایم. حمل و تحمل پارادوکس‌ها، که به کمک استعاره‌ی یین و یانگ بیان شده‌اند یعنی مفاهیم متضاد ولی مکمل؛ و ده‌ها پارادوکس سازمانی که در کتاب به آن‌ها اشاره شده است و مدیران باید آن‌ها را درک کنند. در پیامدهای ناخواسته‌ی تصمیماتی که با نیّت خوب گرفته شده‌اند اما عوارض جانبی وحشتناکی برای بشر و سازمان داشته‌اند. نویسنده اعتقاد دارد، مدیران در سازمان‌ها نمی‌توانند از اصول کیهانی تخطّی کنند و اگر هم کنند، نتایج آن را باید بپذیرند.

 اما این اصول که به‌منزله‌ی قطب‌نما هستند و مسیر درست را نشان می‌دهند، برای مدیریت سازمان کافی نیستند، مدیران باید انسان‌ها را درک کنند، چون چه درون مرزهای سازمان و چه بیرون با انسان روبرو هستند، انسانی که یا در استخدام سازمان است و یا مشتری سازمان است و یا تحت تأثیر اقدامات سازمان و مدیران است. مدیران لازم است مهم‌ترین اصل اخلاقی که نپسندیدن آنچه بر خود روا می‌دارند بر دیگران را رعایت کنند. تعادل را پیشه کنند. فعال باشند و الگوی فعال بودن در سازمان باشند تا رشد و ثروت پدید آید. وارد چیزی که بر آن علم ندارند یا نمی‌فهمند نشوند. انسان و نیازهای او را بشناسند. خطرات محیط را رصد کنند و هوشیار باشند.

حتی شناخت اصول کیهان و انسان هم برای مدیر کافی نیست، عنصر سوم که شاید بیشتر با آن عجین باشیم اصول سازمانی است. اهمیت دادن به کارهای مهم یا همان 20-80، توجه تغییرات فناوری و انفجار اطلاعات، حیطه کنترل، کارتراشی ها و مکانیزم اتلاف منابع، مکانیزم رشد فساد و رشد بی‌کفایتی و فرومایگی در سازمان، ضرورت حفظ منافع سازمان، مشتری‌گرایی و مشتری آفرینی و نکته‌های مهم چهارده‌گانه‌ی فایول و دمینگ برای اداره سازمان که هنوز هم شاید لازم باشد به آن‌ها توجه کنیم.

مدل کتاب بر سه‌گانه‌ی کیهان، انسان و سازمان استوار است و لابه‌لای اصول به ارتباط متقابل آن‌ها و نکات مدیریتی مرتبط با آن‌ها هم اشاره می‌شود. در سفری که برای هر مدیری و دانشجوی مدیریتی لازم است سیری خواهیم داست در خرد انسانی هزاران ساله‌ی شرق و غرب، یونان و هند و چین و بر گرده‌ی غول‌های علم و فلسفه و مدیریت مانند بودا، کنفوسیوس، افلاطون، کاتیلیا، داروین، گرشام، گرُوو، بافِت، فایول چشم‌انداز متفاوتی می‌بینیم. به قول فیلسوف فرانسوی، برنارد چاستر ما کوتاه قدانی هستیم که بر شانه غول‌ها سوار شده‌ایم، بیش از آن چه پیشینیانمان می‌دیدند، می‌بینیم و گستره‌ی دانشمان بیش از آن‌هاست؛ اما هنوز بدون استفاده از خرد جمع شده‌ی آن‌ها و راهنمایی آن‌ها، هیچیم، هیچ.