کتاب اصول و مبانی مدیریت فرایندهای کسب‌وکار- ویراست دوم

فرایندهای کسب‌وکار به دلایل متعدد یکی از دارایی‌های اصلی سازمان‌ها را ارائه می‌دهند. آن‌ها تأثیر مستقیمی بر جذابیت محصولات و خدمات دارند، بر تجربیات مشتریان و در نهایت درآمد شرکت‌ها تأثیر می‌گذارند. فرایندها منابع سازمانی را برای رفع این تقاضا‌ی خارجی هماهنگ می‌کنند و بنابراین عامل کلیدی و تعیین‌کننده در هزینه خدمت و کارایی عملیاتی هستند. به‌طور خاص، آن‌ها وظایف، کارها و مسئولیت‌ها را تعیین می‌کنند و بدین ترتیب، کار آینده کارمندان و ماشین‌آلات در فرایند کسب‌وکار را شکل می‌دهند. فرایندها سیستم شریانی درون سازمان‌ها و شبکه‌های تأمین بین سازمانی هستند. در نتیجه، هرگونه شکست در فرایند می‌تواند زندگی شرکت‌ و کل اکوسیستم فرایند را به بن‌بست برساند. فرایندها پتانسیل و سرعت سازمان را برای تطبیق با شرایط جدید و رعایت تعداد زیادی از الزامات قانونی تعیین می‌کند.

با این حال، برخلاف سایر دارایی‌های سازمانی مانند محصولات، خدمات، نیروی کار، برند، دارایی‌های فیزیکی یا پولی، اهمیت فرایندهای کسب‌وکار به مدت طولانی درک نشده بود. با وجود این واقعیت که فرایندها منبع حیات سازمان هستند، تا پایان قرن بیستم در بحث‌های هیئت مدیره و فرایندهای تصمیم‌گیری مدیریتی به‌مثابه شهروند درجه یک توسعه نیافته بودند.

تقاضای روزافزون برای جهانی شدن، یکپارچه‌سازی، استانداردسازی، نوآوری، چابکی و کارایی عملیاتی، همراه با فرصت‌های ایجاد‌شده توسط فناوری‌های دیجیتال، در نهایت تمایل برای تأمل و بهبود فرایندهای کسب‌وکار موجود و هم‌چنین طراحی فرایندهای کاملاً جدید را افزایش داده است.

در پاسخ، در دو دهه گذشته مجموعه گسترده‌ای از ابزارها، تکنیک‌ها، روش‌ها و روش‌شناسی‌های کامل برای پشتیبانی از همه مراحل دوره عمر فرایند کسب‌وکار پدیدار شده است که مدیریت فرایندهای کسب‌وکار (BPM) Business Process Management نامیده می‌شود و مجموعه وسیعی از ابزارها و رویکردهای ناشی از رشته‌های مختلف را ترکیب می‌کند از جمله مهندسی صنایع، مدیریت عملیات، مدیریت کیفیت، مدیریت سرمایه انسانی، حاکمیت سازمانی، علوم کامپیوتر و مهندسی سیستم‌های اطلاعاتی.

کتاب «اصول مدیریت فرایندهای کسب‌وکار» چالش بررسی چشم‌انداز فعلی روش‌ها و ابزارهای BPM را به‌طور خلاصه و به‌صورت آموزشی بر عهده می‌گیرد. این کتاب نظم و سازگاری معناداری را به رویکردهایی که اغلب به تنهایی توسعه یافته، بحث شده و مستقر شده‌اند اضافه می‌کند. این کتاب مزایای خود را از بنیان محکم خود در جدیدترین پژوهش‌های کاربردی BPM به‌دست می‌آورد. استفاده از شیوه‌های علمی معتبر به معنای سرمایه‌گذاری روی شواهد است و نه وابستگی به اعتماد. این امر وجه تمایز این کتابِ بسیار موردنیاز با بسیاری از کتاب‌های قبلی است. به‌طور خاص، این کتاب به BPM که رشته‌ای در حال رشد است اعتبار موردنیازش را می‌دهد.

خودِ کتاب نیز ویترین قانع‌کننده‌ای برای اهمیت کلاس جدیدی از فرایندها است، یعنی فرایندهای کسب‌وکار توزیع‌شده در سطح بین‌المللی، پیچیده و منعطف. در این مورد، این فرایندِ نوشتن کتاب به‌طور مشترک است که شامل چهار نویسنده در چهار کشور مختلف است. تیم به‌درستی به این چالش پرداخته است و نتیجه آن مجموعه تحسین‌برانگیزی از نقاط قوت هر نویسنده است که مبتنی بر شناخت مشترک اصول اساسی BPM و اشتیاق مشترک به این موضوع است.

جای تعجب نیست که ویرایش اول کتاب با استقبال بسیار خوبی مواجه شد و به سرعت در سراسر جهان پذیرفته شد. صدها مؤسسه‌ای که این کتاب را در تدریس خود پذیرفته‌اند و ده‌ها هزار دانشجو و کارشناس که درس گسترده آزاد آنلاین (MOOC)Massive Open Online Course را که بر اساس این کتاب تدوین شده است گذرانده‌اند، گواه تقاضای روزافزون برای آموزش BPM و ارزش فنی و آموزشی این کتاب هستند.

با تکامل و بلوغ این حوزه، ویراست به‌روزرسانی‌شده و گسترش‌یافته با استقبال زیادی مواجه می‌شود. ویراست دوم با پوشش عمیق‌تر معماری فرایند، کشف فرایند، نوآوری فرایند، تحلیل فرایند، هم‌راستایی استراتژیک BPM و حاکمیت که همه آن‌ها عناصر ضروری در برنامه BPM پایدار هستند، دسترسی ویراست اول را به شدت افزایش می‌دهد.

تردیدی ندارم که ویراست دوم به شکل‌دهی به مجموعه ابزار و حتی فراتر از آن، طرز فکر نسل‌های فعلی و آینده کارشناسان BPM کمک خواهد کرد. این کتاب هم‌چنان مرجع استاندارد برای همه افرادی خواهد بود که مایل به یادگیری بیشتر و پذیرش رشته جذاب BPM هستند.

بریزبن، استرالیا                                                                                                                                              Michael Rosemann

فوریه ۲۰۱۸

«اصول و مبانی را بیاموزید تا سطح هر کاری که انجام می‌دهید بالا برود.»

Michael Jordan (1963-)

حدود ۵ سال پیش، ما تصمیم گرفتیم که نیروهای خود را متحد کرده و یک کتاب درسی در مورد مدیریت فرایندهای کسب‌وکار (BPM) ارائه دهیم. از آن زمان، BPM اهمیت بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده است. بنگاه‌ها در سراسر جهان طرح‌های BPM را با هدف عملکرد بهتر نسبت به رقبای خود یا تأمین خواسته‌های مقامات نظارتی اجرا می‌کنند. در عین حال، جامعه دانشگاهی سرزنده مرزهای این رشته را جابه‌جا می‌کند: دانشمندان کامپیوتر، دانشمندان مدیریت و مهندسان عناصر جدیدی را به مخزن خود اضافه می‌کنند که توسط فعالان صنعت مشتاقانه استفاده می‌شوند. ما احساس کردیم که داشتن کتاب درسی که طیف وسیعی از موضوعات را سازماندهی می‌کند به ما کمک می‌کند تا در مؤسسات خود در مورد مفاهیم، روش‌ها و فناوری‌های جذاب BPM تدریس کنیم. به‌علاوه، امیدوار بودیم که کتاب درسی در مورد BPM هم‌چنین به مخاطبان وسیع‌تری فراتر از دانشجویان حاضر در کلاس‌های ما کمک می‌کند تا با شگفتی‌های آن آشنا شوند.

هنگامی که ویراست اول کتاب در اوایل سال ۲۰۱۳ چاپ شد، برای ما روشن شد که کتاب درسی ما تقاضای غیراشباعی را برآورده کرده است. این کتاب به سرعت تبدیل به پایه‌ای برای دروس BPM در حدود ۲۰۰ دانشگاه در همه قاره‌ها شد. استادان سراسر جهان برای بحث در مورد مطالب با ما تماس گرفتند و جامعه مدرسان BPM از این تعاملات به وجود آمد. خود ما برای ایراد سخنرانی‌های مهمان بر اساس این کتاب به دانشگاه‌های مختلف سفر کردیم و هر از گاهی برای تبلیغ کتاب مرجع BPM وارد دنیای شرکت‌ها شدیم. تقاضا به حدی بود که مجبور شدیم بر اساس این کتاب درسی، درس گسترده آزاد آنلاین (MOOC) را تولید کنیم که بیش از ۷۵۰۰ شرکت‌کننده در اولین دوره آن و در مجموع بیش از ۰۰۰,۲۵ نفر پس از چند دوره در آن حضور یافتند. به نظر می‌رسید که مأموریت ما انجام شده است. اما می‌دانیم که این‌گونه نبود.

به هر حال، BPM حوزه میان‌رشته‌ای است که به‌طور مستمر در حال تکامل است. مرزهای آنچه قبلاً اصول این رشته می‌دانستیم در پنج سال بعد از چاپ ویراست اول کتاب ما جابه‌جا شده است. در سمت مثبت، می‌توانستیم ظهور روش‌های جدید، تکامل استانداردهای مهم و بلوغ فناوری BPM را مشاهده کنیم. سرانجام، هم‌چنین دیدیم که برخی سازمان‌ها در اجرای موفقیت‌آمیز BPM مشکل دارند، همان‌گونه که توسط چند پروژه ناموفق BPM بر آن تأکید شده است. به بیان دیگر، زمان آن رسیده بود که برای انعکاس این تحولات و بینش‌ها، کتاب خود را به‌روزرسانی کنیم. نتیجه تلاش‌های ما در این جهت، ویراست دوم است.

در مقایسه با ویراست اول کتاب، ویراست جدید شامل طیف وسیعی از گسترش‌ها و پیشرفت‌ها است. نکات متمایز به شرح زیر است:

• ریشه‌های BPM به‌طور کامل‌تر بررسی شده است، به‌ویژه رابطه با مفهوم تقسیم کار Adam Smith.
• برای نشان دادن بهتر طراحی معماری فرایند و نحوه یکپارچه‌سازی سنجه‌های عملکرد در چنین معماری، دوباره‌کاری اساسی انجام شد.
• بررسی مدل‌سازی فرایند با استانداردهای مدل‌سازی CMMN و DMN را گسترش دادیم.
• پوشش روش‌های کشف و مدل‌سازی فرایند را بهبود دادیم.
• به طیف گسترده‌ای از تکنیک‌های تحلیل فرایند که در ویراست اول موجود بود، تحلیل هدررفت، تحلیل ذینفعان، تحلیل ظرفیت و روش مسیر بحرانی را اضافه کردیم.
• بررسی روش‌های بازطراحی با طیف وسیعی از روش‌های قدیمی و جدید که در ویراست قبلی به آن‌ها پرداخته نشده بود گسترش یافته است.
• فصل جدیدی اضافه شده است تا مرور کلی بر سیستم‌های اطلاعاتی مختص حوزه (ERP، CRM) و سیستم‌های آگاه به فرایندِ فارغ از حوزه را ارائه دهد.
• مرور کلی تکنیک‌های پایش فرایندها به‌طور اساسی تجدیدنظر و بهبود یافته است تا پیشرفت‌های اخیر در زمینه فرایندکاوی را در بر گیرد.
• فصل جدیدی برای معرفی BPM به‌مثابه قابلیت سازمانی اضافه شده است. این فصل دامنه کتاب را گسترش می‌دهد تا شامل موضوعاتی مانند هم‌راستایی استراتژیک و حاکمیت طرح‌های BPM باشد.

برخی موارد تغییر نکرده است. هر فصل از این کتاب بازهم شامل چند مثال و تمرین تفصیلی است. برخی از این تمرین‌ها در سراسر فصل پخش شده‌اند و قصد دارند به خواننده کمک کنند تا از طریق سناریوها، مفاهیم و تکنیک‌های مشخص ارائه‌شده در فصل، به‌طور افزایشی وارد عمل شوند. این تمرینات «درون فصلی» با راه‌حل‌های نمونه در انتهای فصل همراه هستند. به‌علاوه، در انتهای هر فصل، چند تمرین دیگر وجود دارد که راه‌حلی برای آن‌ها ارائه نشده است. ممکن است مدرسان بخواهند از این تمرین‌ها برای تکالیف درسی استفاده کنند. با خوشحالی اعلام می‌کنیم که از طریق افزودنی‌های مختلف، بیش از ۴۰ مثال و تمرین دیگر به ویراست دوم اضافه شده است.

خواننده هم‌چنین متوجه خواهد شد که بیشتر فصل‌ها شامل «کادر‌های متمایز» هستند که بینش‌های مکمل درباره موضوع خاصی را ارائه می‌دهند، برخی از آن‌ها در مقایسه با ویراست اول کاملاً جدید هستند. این کادرها با جریان کتاب مماس هستند و خوانندگانی که تمایل به تمرکز بر مفاهیم اساسی دارند می‌توانند از آن‌ها چشم‌پوشی کنند. به‌طور مشابه، در انتهای هر فصل، بخش «مطالعه بیشتر» وجود دارد که راهنمایی‌های خارجی را برای خوانندگانی که تمایل به افزایش شناخت خود از موضوع خاصی دارند ارائه می‌دهد. این بخش‌ها به‌روزرسانی شده‌اند تا آخرین پیشرفت‌ها در زمینه‌های مختلف را شامل شوند.

آنچه هنوز وجود دارد، وب سایت ما است که هدف اصلی آن جمع‌آوری مطالب درسی است: http://fundamentals-of-bpm.org. این وب سایت شامل اسلایدها، ضبط سخنرانی‌ها، نمونه سؤالات امتحانی، لینک‌ها به منابع مرتبط و تمرینات تکمیلی است. خواننده علاقه‌مند هم‌چنین می‌تواند لیست مؤسساتی را که از این کتاب در کلاس‌های خود استفاده می‌کنند در وب سایت پیدا کند. جامعه فعالی از مدرسان وجود دارد که کتاب را پذیرفته‌اند و به‌صورت منظم بینش خود را از طریق یک فوروم پیام به‌اشتراک می‌گذارند. مدرسان جدیدی که این کتاب را در کلاس‌های خود تدریس می‌کنند می‌توانند درخواست کنند که به این جامعه اضافه شوند. مدرسان با پیوستن به این جامعه، به مطالب زیادی که ویژه مدرسان است دسترسی پیدا می‌کنند.

تارتو، استونی                                                                                                                                                          Marlon Dumas 

ملبورن، استرالیا                                                                                                                                                  Marcello La Rosa

وین، اتریش                                                                                                                                                               Jan Mendling

آمستردام، هلند                                                                                                                                                       Hajo A. Reijers

فوریه ۲۰۱۸

دکتر فرشید عبدی، زاده تابستان ۱۳۴۹ در تهران. تحصیلات خود را تا مقطع دکترا در رشته‌های مهندسی صنایع و مدیریت ادامه داده است. در سال ۱۳۷۶ به عضویت هیئت علمی دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب در آمده است. او از سال ۱۳۸۴ به عنوان مشاور مدیریت با شرکت‌های بخش خصوصی و دولتی همکاری کرده است. در دو دهه‌ی گذشته در دانشکده‌ها و دوره‌های مختلف به تدریس اصول مدیریت، رفتار سازمانی، تفکر سیستمی و مدیریت ارتباط با مشتری پرداخته است. تأسیس دانشکده مهندسی صنایع، انجمن علمی مهندسی صنایع و ریاست دانشکده‌های مهندسی صنایع و مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب و عضویت در هیئت مدیره انجمن مهندسی صنایع ایران از دیگر سوابق اوست. از ایشان تاکنون ۳۰ عنوان کتاب و نزدیک به ۱۰۰ مقاله منتشر شده است. ایشان مؤسس «مرکز دانش مدیریت ارتباط با مشتری (مُدام)» مرجع تخصصی رویکرد مشتری‌گرایی در ایران است.

در ادامه می توانید صفحاتی از کتاب اصول و مبانی مدیریت فرآیندهای کسب و کار را مشاهده نمایید.

بر روی دکمه زیر کلیک کنید